USTAVNI SUD PRESUDIO – PRAVO NA ŠTRAJK IMAJU SVI ZAPOSLENI

Državni službenici i nameštenici (shodno Zakonu o državnim službenicima - "Sl. glasnik RS", br. 79/05, 81/05, 83/05, 64/07, 67/07, 116/08 i 104/09) i pripadnici policije (shodno Zakonu o policiji - "Sl. glasnik RS", br. 101/05, 63/09 i 92/11) – MOGU ORGANIZOVATI ŠTRAJK, pod uslovima i na način utvrđen zakonom.

Ustavni sud je, u sprovedenom postupku, procenjivao ustavnosti odredbe člana člana 18. stav 1. Zakona o štrajku ("Službeni list SRJ", broj 29/96 i "Službeni glasnik RS", broj 101/05), u delovima koji glase: "Zaposlenom u državnom organu," i "i pripadniku policije".

Konkretnije – ovim odredbama je propisano da - zaposlenom u državnom organu i pripadniku policije - prestaje radni odnos kada se utvrdi da je organizovao štrajk ili učestvovao u štrajku.

U sprovedenom postupku Ustavni sud je utvrdio sledeće:

Zakon o štrajku ("Sl. list SRJ", broj 29/96) je donet na osnovu Ustava Savezne Republike Jugoslavije, kojim je bilo utvrđeno: da zaposleni imaju pravo na štrajk radi zaštite svojih profesionalnih i ekonomskih interesa, u skladu sa saveznim zakonom (član 57. stav 1.); da se pravo na štrajk može ograničiti saveznim zakonom kad to zahtevaju priroda delatnosti ili javni interes (stav 2.); da zaposleni u državnim organima, profesionalni pripadnici vojske i policije nemaju pravo na štrajk (stav 3.).

Od dana stupanja na snagu Ustavne povelje državne zajednice Srbija i Crna Gora ("Sl. list SCG", br. 1/03 i 26/05), Zakon je nastavio da se primenjuje kao republički propis, a na osnovu odredbe člana 64. stav 2. Ustavne povelje, kojom je bilo propisano da će se zakoni Savezne Republike Jugoslavije izvan poslova Srbije i Crne Gore primenjivati kao zakoni država članica, do donošenja novih propisa od strane država članica, osim zakona za koje je skupština države članice odlučila da se ne primenjuju.

Ustavni sud konstatuje da je Ustav Republike Srbije od 1990. godine, u odnosu na koji se vršila ocena ustavnosti ranije donetih saveznih zakona - koji su nastavili da se primenjuju kao republički propisi, prestao da važi 8. novembra 2006. godine, kada je stupio na snagu novi Ustav Republike Srbije. S obzirom na to da je istekao Ustavnim zakonom za sprovođenje Ustava Republike Srbije ("Službeni glasnik RS", broj 98/06) utvrđen rok za usklađivanje republičkih zakona sa Ustavom Republike Srbije od 2006. godine, koji se odnosi i na ranije savezne zakone koji su na osnovu odredbe člana 64. stav 2. Ustavne povelje nastavili da se primenjuju kao republički propisi, ustavnost odredbe člana 18. stav 1. Zakona, ocenjuje se u odnosu na Ustav od 2006. godine.

Važećim Ustavom - utvrđeno je pravo na štrajk svim zaposlenim licima, pa i pripadnicima policije, državnim službenicima i nameštenicima, koje se može ograničiti samo zakonom.

S tim u vezi, a polazeći od ustavnog načela jedinstva pravnog poretka koje nalaže da osnovni principi i pravni instituti predviđeni zakonima kojima se na sistemski način uređuje jedna oblast društvenih odnosa budu ispoštovani i u posebnim zakonima, osim ako je tim sistemskim zakonom izričito propisana mogućnost drugačijeg uređivanja istih pitanja, Ustavni sud je mišljenja da bi za ocenu ustavnosti odredbe člana 18. stav 1. Zakona trebalo uzeti u obzir i odredbe Zakona o državnim službenicima ("Službeni glasnik RS", br. 79/05, 81/05, 83/05, 64/07, 67/07, 116/08 i 104/09) i Zakona o policiji ("Službeni glasnik RS", br. 101/05, 63/09 i 92/11), kojima se, kao posebnim zakonima, uređuju prava i dužnosti državnih službenika i nameštenika, odnosno prava i dužnosti policijskih službenika.

Ustavni sud ukazuje da - Zakon o državnim službenicima, kojim se uređuju prava i dužnosti državnih službenika i pojedina prava i dužnosti nameštenika po osnovu radnog odnosa, ne sadrži odredbe kojima se uređuje pravo ovih lica na štrajk. Međutim, odredbama člana 4. Zakona - propisano je da se na prava i dužnosti državnih službenika koji nisu uređeni ovim ili posebnim zakonom ili drugim propisom primenjuju opšti propisi o radu i poseban kolektivni ugovor za državne organe (stav 1.), odnosno da se na prava i dužnosti nameštenika primenjuju opšti propisi o radu i poseban kolektivni ugovor, ako ovim ili posebnim zakonom nije drukčije određeno (stav 3.). Saglasno odredbi člana 17. navedenog zakona, posebnim kolektivnim ugovorom državnim službenicima mogu da se utvrde prava koja ovim zakonom nisu utvrđena, u skladu sa ovim zakonom i opštim propisima o radu. S tim u vezi, Ustavni sud je utvrdio da Zakonom o radu ("Službeni glasnik RS", br. 24/05, 61/05 i 54/09), kao opštim propisom o radu, nije uređeno pravo zaposlenih na štrajk. Međutim, Posebnim kolektivnim ugovorom za državne organe ("Službeni glasnik RS", br. 95/08 i 86/11) predviđeno je da zaposleni, a to su saglasno odredbama člana 2. ovog ugovora, državni službenici i nameštenici koji su u radnom odnosu i čiji je poslodavac u smislu ovog ugovora Republika Srbija, mogu organizovati štrajk i štrajk upozorenja pod uslovima i na način utvrđen zakonom (član 35. stav 1.). Iz navedenog proizlazi da državni službenici i nameštenici imaju pravo na štrajk koji mora biti organizovan u skladu sa Zakonom o štrajku.

Kada je u pitanju pravo policijskih službenika na štrajk, Ustavni sud ukazuje da je odredbama člana 135. Zakona o policiji propisano da se na organizovanje i sprovođenje štrajka primenjuju, na odgovarajući način, opšti propisi o štrajku (stav 1.) i da policijski službenici nemaju pravo na štrajk u slučaju: 1) ratnog stanja ili stanja neposredne ratne opasnosti ili vanrednog stanja; 2) oružane pobune, ustanka i drugih oblika nasilnog ugrožavanja demokratskog i ustavnog poretka Republike Srbije ili osnovnih sloboda i prava; 3) proglašene elementarne nepogode ili neposredne opasnosti od njenog nastanka na području dveju ili više područnih policijskih uprava Ministarstva ili na celoj teritoriji Republike Srbije; 4) drugih nepogoda i nesreća koje ometaju normalno odvijanje života i ugrožavaju bezbednost ljudi i imovine; 5) opasnosti od ugrožavanja javnog reda u većem obimu (stav 3.).

Iz navedenog proizlazi da je policijskim službenicima obezbeđeno pravo na štrajk (osim u pet taksativno navedenih slučajeva u kojima ovo pravo nemaju), i to pod uslovima propisanim odredbama Zakona o štrajku kojima se uređuje organizovanje i sprovođenje štrajka u delatnostima od javnog interesa, a koje su utvrđene odredbama člana 9. ovog zakona. Takođe, Ustavni sud ukazuje i da je saglasno odredbama člana 14. Zakona o štrajku, isključena mogućnost prestanka radnog odnosa zaposlenog po osnovu organizovanja štrajka, odnosno učešća u štrajku, ukoliko je organizovanje štrajka, odnosno učešće u njemu izvršeno pod uslovima utvrđenim ovim zakonom.

Saglasno iznetom, a imajući u vidu da je odredba člana 18. stav 1. Zakona o štrajku zasnovana isključivo na odredbi člana 57. stav 3. Ustava Savezne Republike Jugoslavije (kojom je bilo isključeno pravo na štrajk zaposlenih u državnim organima i pripadnika policije), da navedeni Ustav više nije na snazi, a da je važećim Ustavom utvrđeno pravo na štrajk svim zaposlenim licima, pa i pripadnicima policije, državnim službenicima i nameštenicima, koje se može ograničiti samo zakonom, Ustavni sud je ocenio da odredba člana 18. stav 1. Zakona o štrajku u delovima koji glase: "Zaposlenom u državnom organu, " i "i pripadniku policije", nije u saglasnosti sa Ustavom i da prestaje da važi danom objavljivanja Odluke Ustavnog suda u "Službenom glasniku Republike Srbije" (Odluka je objavljena u broju 103/2012, 30. oktobra 2012. godine).

Detaljnije - videti:

• ODLUKA USTAVNOG SUDA - Broj IUz-1442/2010 - UTVRĐIVANJE NESAGLASNOSTI odredbe Zakona o štrajku Odluke o obrazovanju mesnih zajednica (“Sl. list SRJ”, br. 29/96 i “Sl. glasnik RS”, br. 101/05)
• Zakon o štrajku
• Zakon o državnim službenicima
• Zakon o policiji
• Zakon o radu
• Poseban kolektivni ugovor za državne organe

LJ.M.V.

Objavljeno: 02.11.2012.

Da li imate komentar?

• Obavezna polja su označena zvezdicom *.

Naslov:
Vaš komentar: *

Ime:
Email:

Molimo vas da upišete sigurnosni kod sa slike:
 

Pogledajte kompletan spisak >>